مویز چیست؟
مویز یکی از پرخاصیت‌ترین میوه‌های خشک ایرانی است که از خشک‌کردن انگورهای قرمز و سیاه به دست می‌آید. این ماده غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان، آهن، پتاسیم و ویتامین‌های گروه B است و از دیرباز در طب سنتی ایران برای تقویت حافظه، درمان کم‌خونی، بهبود عملکرد مغز و قلب مورد توجه قرار داشته است. ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انگور در منطقه، تنوع گسترده‌ای از مویزهای طبیعی و ارگانیک را تولید می‌کند. مویزهای ایرانی بسته به منطقه کشت، نوع انگور، روش خشک‌کردن و وجود یا عدم وجود هسته، ویژگی‌های متفاوتی دارند.
انواع مویزهای ایرانی
در ایران چندین نوع مویز شناخته‌شده تولید می‌شود. در ادامه به بررسی معروف‌ترین انواع مویز ایرانی و ویژگی‌های هرکدام می‌پردازیم:
۱. مویز سیاه هسته‌دار ملایر • منطقه تولید: ملایر (استان همدان) • نوع انگور: انگور شاهانی یا انگور سیاه محلی • ویژگی‌ها: • رنگ تیره مایل به مشکی • دارای هسته • بافت نسبتاً سفت‌تر نسبت به نوع بی‌هسته • طعم شیرین طبیعی با کمی تلخی ملایم به‌خاطر هسته • خواص: • سرشار از آهن و آنتی‌اکسیدان • تقویت‌کننده حافظه و قلب • مفید برای افرادی با طبع سرد
۲. مویز سیاه بی‌هسته قوچان • منطقه تولید: قوچان (استان خراسان رضوی) • نوع انگور: انگور عسگری یا کشمشی سیاه • ویژگی‌ها: • بدون هسته • بافت نرم و شیرین • رنگ بنفش تیره یا قهوه‌ای سوخته • خواص: • بهترین گزینه برای کودکان و سالمندان • بهبود عملکرد مغز و جلوگیری از آلزایمر • حاوی مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌های پلی‌فنولیک
۳. مویز کاشمر (کشمشی سیاه) • منطقه تولید: کاشمر (خراسان رضوی) • نوع انگور: کشمشی سیاه • ویژگی‌ها: • بی‌هسته • بافت نسبتاً نرم • رنگ قهوه‌ای مایل به بنفش • طعم ملایم و طبیعی • خواص: • کنترل قند خون در بیماران دیابتی (در مقدار کم و کنترل‌شده) • کمک به هضم غذا و بهبود عملکرد دستگاه گوارش • انرژی‌زا و مناسب برای ورزشکاران و افراد فعال
۴. مویز سیاه تاکستان • منطقه تولید: تاکستان (استان قزوین) • نوع انگور: انگور شاهانی و انگور عسگری • ویژگی‌ها: • هم نوع هسته‌دار و هم بی‌هسته دارد • رنگ متمایل به قرمز تیره • اندازه درشت و گوشتی • طعم شیرین قوی • خواص: • افزایش قوای جنسی • کمک به کاهش استرس و اضطراب • مفید برای تقویت استخوان‌ها به‌خاطر محتوای منیزیم و فسفر بالا
۵. مویز زنجان • منطقه تولید: زنجان و حومه • نوع انگور: انگور قرمز محلی • ویژگی‌ها: • اغلب هسته‌دار • بافت خشک‌تر و سفت‌تر • رنگ مشکی یا سرمه‌ای • طعمی تلخ‌تر نسبت به سایر مویزها • خواص: • تنظیم قند خون • کنترل کلسترول • ضدسرطان به‌واسطه‌ی پلی‌فنول بالا
خواص دارویی و درمانی مویز
مطالعات متعددی در طب سنتی و پزشکی مدرن خواص دارویی مویز را تایید کرده‌اند.
از جمله خواص مهم مویز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت حافظه و پیشگیری از آلزایمر مویز به دلیل وجود آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند رزوراترول، به حفاظت از سلول‌های مغزی کمک کرده و از زوال حافظه جلوگیری می‌کند. درمان کم‌خونی با داشتن آهن فراوان، مصرف مداوم مویز می‌تواند کم‌خونی را کاهش دهد، به‌ویژه در کودکان، بانوان و سالمندان. کاهش کلسترول و چربی خون مویز حاوی فیبر، پتاسیم و ترکیبات ضدالتهاب است که به کاهش LDL و افزایش HDL در بدن کمک می‌کند. بهبود عملکرد قلب مصرف روزانه مویز، باعث کاهش فشار خون، تنظیم ضربان قلب و جلوگیری از گرفتگی عروق می‌شود. ضد سرطان آنتی‌اکسیدان‌های موجود در مویز با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، می‌توانند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را کاهش دهند.
نکات مهم در مصرف مویز
- بهتر است روزانه ۱۰ تا ۱۵ عدد مویز به صورت ناشتا یا همراه با صبحانه مصرف شود. • افراد دیابتی باید زیر نظر پزشک و در مقدار کنترل‌شده از مویز استفاده کنند. • برای بهره‌مندی از بیشترین خواص، مویز طبیعی و بدون مواد افزودنی تهیه کنید. • مویز را در جای خشک و خنک و به دور از نور خورشید نگهداری کنید.
نتیجه‌گیری
مویز یکی از گنجینه‌های ارزشمند خوراکی در فرهنگ غذایی ایرانی است. تنوع گسترده مویز در ایران از لحاظ نوع انگور، محل کشت و روش خشک‌سازی، باعث شده هر نوع مویز ویژگی‌ها و خواص منحصربه‌فردی داشته باشد. با شناخت بهتر انواع مویزهای ایرانی، می‌توان انتخاب هوشمندانه‌تری در مصرف این ماده غذایی ارزشمند داشت و از خواص درمانی آن در پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقاء سلامتی بهره برد.